Cari Açık Nedir ?
Cari açık kavramı Türkiye halkının sürekli
duyduğu ama tam olarak ne anlama geldiğini bilmediği bir kavramdır. Cari açık
kavramını en basit haliyle tarif edersek ürettiğinden çok tüketmek desek
yanılmış olmayız. Peki bu cari açık neden olur ? Neden bu açığı önleyemiyoruz ?
gibi sorular yıllardır tartışılmıştır.
Kısaca
açıklamak gerekirse ;
Cari açığı anlamak için Türkiyeyi bir manav
olarak düşünelim. Manav ticaretini devam ettirebilmek için belli mallar almak
zorundadır ( sebze, meyve vs. ) Bunun sonucunda gelir elde etmek için bu
malları satmak zorundadır. Eğer manavın satın aldığı mallar sattığı mallardan
fazla ise işte bu durumda sıkıntılar baş gösterir. Açığını kapatmak için
borçlanır ve kaynak yaratarak kapatmak zorunda kalır.
Manavın satın aldığı ürünler ihracatımızı,
sattığı ürünler ise ithalatımızı temsil eder. Ülke olarak baz aldığımızda
ülkeler bu durumu tahvil satıp borçlanarak , yabancı yatırımcıları ülkelerine
çekerek veya özelleştirme gibi yöntemlerle kapatmaya çalışırlar. Cari açık tek başına
bir ülkede sıkıntı yaratmaz. Cari açığın fonlanmasında beklenen durumlar
olmaması tehlike çanlarının çalınması demektir.
Cari açık dış ticaret dengesini bozar.
Tasarruflarla, cari açığı fonlama yoluna gidilebilir. Ancak yerli tasarrufun
hızlı bir düşüşte olması, cari açığın fonlanması yani kapatılması için Türkiyeyi
dışa bağımlı hale getirir.
Cari Açık Sorunu Neden Bir Çözüme Kavuşamıyor ?
Cari açık
sorununu çözmek zorunda olan birçok ülke çeşitli yöntemlerle bu sorunu çözmeyi
denedi.
En çok kullanılan yöntem ise ; ülkenin para
biriminin değerini düşürmek. Peki neden para biriminin değeri düşürülür ?
Ülkeler bu değer düşürmeyle yurt dışında ki pazarlarda mallarının düşeceğini ve
talebin artacağını hesaplamışlardır. Para birimi değersizleştiği için ithal
ürünler el yakacak ve yurt içindekiler yerli ürünlere geri dönecek ve ithalat
düşecektir.
Ama bu durum Türkiye için geçerli mi ?
Ekonomi ile ilgilenen çoğu insana göre hayır. Türkiye enerji olarak yurt dışına
bağımlı olduğu için parasının değersizleşmesi cari açığı küçültmez.
Peki ya yabancı sermaye ? Türkiye’ de birçok
sektörde oligopol yapıların amacı, bürokrasinin yavaş işlemesi, siyasi
belirsizlikler gelecek olan yabancı yatırımcının gözünü korkutmaktadır. Bu
engellerin kalkması şu an pek mümkün gibi gözükmüyor.
Kısaca, ekonomide her şey birbirine
bağımlıdır. Bağımsız olmadığı için bir konuda yapılacak olan değişimler diğer
dengeleri bozabilir. Cari açık sorununu çözmek için, birçok değişkeni
düzeltecek kapsamlı bir program gerekmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder